Mejoza i mitoza (notatka szkolna)

Jako, że to chyba dość popularny temat postanowiłem dodać publikacje o mejozie i mitozie. Ciąg dalszy w rozwinięciu.

Mejoza

Mejoza to podział redukcyjny. Mejotycznie dzielą się komórki macierzyste zarodników, ziaren pyłku i gamet.W mejozie wyróżnia się dwa podziały jądra, czyli dwie kariokinezy oraz jedną cytokinezę.

Kariokineza I

Profaza I

1. Leptoten to tak zwane stadium cienkich nici. W tym czasie chromosomy wyodrębniają się z siateczki śródplazmatycznej i widoczne są w postaci cienkich nici.
2. Zygoten – chromosomy homologiczne łączą się w pary i tworzą biwalenty. Proces łączenia się nazywamy koniugacją.
3. Pachyten – jest to tzw. stadium grubych nici. Chromosomy grubieją, każdy dzieli się podłużnie na 2 chromatydy. Każdy biwalent zawiera więc 2 chromosomy i 4 chromatydy (takie biwalenty nazywamy tetradami).
4. Diploten – chromosomy zaczynają przesuwać się względem siebie, w pewnych miejscach są nadal ze sobą połączone. Miejsca połączenia nazywamy chiazmami. W czasie wędrówki chromosomów, często dochodzi do wymiany odcinków chromatyd, proces ten nazywa się crossing-over. Dzięki crossing-over następuje mieszanie się materiału genetycznego, czyli rekombinacja genów.
5. Diakineza – chromosomy ulegają w niej dalszemu pogrubieniu.

Metafaza I

Zanika błona jądrowa, powstaje wrzeciona kariokinetyczna, biwalenty układają się w płaszczyźnie równikowej komórki.

Anafaza I

Nitki wrzeciona kariokinetycznego kurczą się i przyciągają do przeciwległych biegunów komórki całe chromosomy. Od tego momentu liczba chromosomów zostaje zredukowana do połowy.

Telofaza I

Wokół dwóch grup chromosomów tworzą się błony jądrowe i powstają dwa jądra potomne z liczbą chromosomów o połowę mniejszą niż w komórce macierzystej.

______________________________________________

Kariokineza II

Po telofazie I nie ma stadium interfazy (brak replikacji DNA). Od razu rozpoczyna się drugi podział przypominający mitozę.

Profaza II

Trwa bardzo krótko, ponieważ są już wytworzone chromosomy. Zanika błona jądrowa, powstaje wrzeciona kariokinetyczna.

Metafaza II

Chromosomy z dwóch jąder ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki – następuje podział centromerów [komentarz ode mnie: ciekawe... na Wikipedii to jest dopiero w anafazie...].

Anafaza II

Nitki wrzeciona kariokinetycznego odciągają do przeciwległych biegunów połówki chromosomów, czyli chromatydy.

Telofaza II

Powstają 4 jądra potomne o haploidalnej (1n) liczbie chromosomów.

Mitoza

Mitoza to podział pośredni, dzielą się tak komórki somatyczne, czyli budujące ciało. W mitozie wyróżnia się podział jądra – kariokinezę oraz podział cytoplazmy – cytokinezę.

Kariokineza

Profaza:

1. Chromosomy zaczynają być widoczne.
2. Ujawnia się struktura chromosomów.
3. Chromatydy ulegają pogrubieniu (widać ich łączenia).
4. Zanika jąderko i częściowo błona jądrowo.
5. Powstaje wrzeciona kariokinetyczna.

Metafaza:

1. Rozpad błony jądrowej początkiem metafazy.
2. Następuje przyczepienie wrzeciona podziałowego do centromerów.
3. Chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki, tworząc płytkę metafazową.
4. Następuje podział centromerów.

Anafaza:

1. Nitki wrzeciona kariokinetycznego kurczą się i przyciągają do przeciwległych biegunów komórki połówki chromosomów, czyli chromatydy, które od tej pory pełnią rolę chromosomów potomnych.
2. Organelle dzielą się na równe zespoły.

Telofaza:

1. Zanika wrzeciono kariokinetyczne.
2. Powstaje wrzeciono cytokinetyczne.
3. Odtworzona zostaje błona jądrowa z siateczki śródplazmatycznej.
4. Powstają dwa jądra.
5. Dochodzi do cytokinezy.
6. Powstają dwie nowe komórki potomne.

Schemat mitozy

Schemat mitozy z opisem

Cytokineza

U komórki roślinnej w części centralnej wrzeciona cytokinetycznego pojawia się przegroda pierwotna, która przekształca się w blaszkę środkową. Proces podziału cytoplazmy przebiega od środka komórki ku jej brzegom.

W komórce zwierzęcej błona komórkowa ulega przewężeniu w środku wrzeciona cytokinetycznego, proces podziału cytoplazmy przebiega od brzegów komórki ku środkom.

Rola mitozy: w wyniku mitozy powstają dwie komórki potomne o diploidalnej liczbie chromosomów. Mitoza służy do rozmnażania się komórek somatycznych i w efekcie prowadzi do przyrostu masy ciała organizmu, jego wzrostu i regeneracji.

Czas trwania faz mitozy jest charakterystyczny dla danego gatunku, u wszystkich organizmów pozostaje jednak zachowany stosunek długości trwania poszczególnych faz: profaza > telofaza > metafaza > anafaza.

Interfaza (interkineza)

Interfaza jest to stan spoczynkowy komórki, trwa kilkanaście razy dłużej od mitozy, w tym czasie objętość komórki, jej masa oraz zawartość białek ciągle rosną.

W interfazie wyróżnia się trzy fazy:

• G1- przerwa w syntezie DNA, w tym czasie komórka gromadzi nukleotydy niezbędne do wytworzenia DNA, odbudowuje cytoplazmę i kariolimfę, zawartość DNA wynosi 2c.
• S – następuje w niej synteza DNA, czyli replikacja DNA, ilość DNA w komórce ulega podwojeniu i wynosi 4c.
• G2 – w tej fazie odbywa się synteza białek niezbędnych do zakończenia cyklu komórkowego: np. powstaje białko tubulina, które służy do budowania mikrotubuli.

Uwaga! Artykuł to praktycznie notatka szkolna, w przyszłości zostanie rozbudowany i poszerzony.