Serce człowieka

Położenie serca, podpisy od lewej:
prawe płuco, aorta, lewe płuco

Serce położone jest w śródsierdziu środkowym dolnym (klatka piersiowa między żebrem 2 a 6).. Zbudowane jest najogólniej mówiąc z dwóch przedsionków, dwóch uszek i dwóch komór. Uszka to części embrionalne przedsionków. Prawe uszko jest większe od lewego.

Przedsionki i uszka

Serce od tyłu z góry. Atlas Nettera

Przedsionki posiadają dwuwarstwową mięśniówkę. Warstwa zewnętrzna jest wspólna dla obu przedsionków, natomiast z warstwy wewnętrznej wytwarzają się mięśnie grzebieniaste w uszkach (przez co uszka są pofałdowane, chropowate, a przedsionki gładkie.
Prawy przedsionek pobiera krew odtlenowaną, więc uchodzą do niego bezpośrednio: żyły główne: górna (od przodu) i dolna (od tyłu), ale także mniejsze naczynia tj. żyły serca przednie i najmniejsze oraz zatoka wieńcowa. Lewy przedsionek zbiera krew bogatą w tlen i wchodzą do niego: żyły płucne (żyły płucne transportują krew utlenowaną) oraz żyła serca najmniejsza (krew odtlenowana, ale to malutkie naczynia).

Komory

Przecięta komora lewa, Atlas Nettera

Do prawej komory uchodzą żyły serca najmniejsze, a wychodzi pień płucny. Pień płucny, który rozdwaja się na tętnice płucne zawiera krew ubogą w tlen, a transportowana jest ona do płuc w celu spełnienia funkcji czynnościowej tych narządów, czyli wzbogaceniem jej w O2. Jak więc widzimy prawa komora pracuje w małym obiegu, naczynia mają krótszą drogę niż jak będzie to w przypadku komory lewej, dlatego też wytworzone ciśnienie to tylko 25 mm Hg. Z tego mięśniówka komory prawej jest prawie 3 razy chudsza niż w komorze lewej. Do lewej komory uchodzą tak jak w przypadku prawej żyły serca najmniejsze. Natomiast wychodzi z niej aorta, a dokładniej jej wstępująca część. Aorta to największa tętnica w ludzkim ciele, która rozgałęziając się rozprowadza tlen po całym ciele, dlatego konieczne jest wytworzenie aż 120 mm Hg ciśnienia (obieg tlenu duży)
Mięśnie komór są trójwarstwowe:

1. warstwa wewnętrzna – włókna podłużne
   
2. warstwa środkowa – włókna okrężne
   
3. warstwa zewnętrzna – włókna skośne → ta warstwa jako jedyna jest wspólna dla obu komór
   

Komory są od siebie oddzielone przegrodą międzykomorową zbudowanej z części błoniastej i mięśniowej.
Prócz zwykłej mięśniówki w komorach występują także mięśnie brodawkowate, które połączone ze strunami ścięgnistymi wzmacniającymi pracę zastawek przedsionkowo-komorowych. Między przedsionkiem prawym i prawą komorą występuje zastawka trójdzielna, a między komorą lewą i lewym przedsionkiem zastawka dwudzielna.

Budowa ściany serca

Ściana serca składa się z trzech warstw:

Wsierdzie:

• śródbłonek,
  
• blaszka właściwa,
  
• tkanka łączna podwsierdziowa.
  

Śródsierdzie:

• mięśniówka przedsionków i komór,
  
• szkielet serca,
  
• układ przewodzący serca.

Nasierdzie:

• nabłonek płaski,
  
• blaszka właściwa,
  
• tkanka łączna podnasierdziowa.
  
• 
  

Układ przewodzący serca

Pamiętam, że miałem problemy z nauczeniem się tego i zrozumieniem w liceum. A to przecież takie proste, wystarczy dobry obrazek.

Układ przewodzący składa się z nadrzędnego ośrodka jakim jest węzeł zatokowo-przedsionkowy, oraz podrzędnych tj. węzła przedsionkowo-komorowego, pęczku Hisa (pęczek przedsionkowo-komorowy) oraz jego dwie odnogi, te odnogi dalej wchodzą w mięśniówkę serca w postaci włókien Purkiniego.

Układ przewodzący serca, Atlas Nettera

Dzięki automatyzmowi skurczów, które generuje układ przewodzący, możliwa jest transplantacja serca.

Unaczynienie serca

Unaczynienie serca, Atlas Nettera

Tętnice zaopatrujące serce w krew odżywczą nazywamy tętnicami wieńcowymi, ponieważ owijają one serce. Wyróżniamy dwie główne tętnice wieńcowe: lewą i prawą. Obie wychodzą z aorty wstępującej (czyli części aorty znajdującej się jeszcze w worku osierdziowym (kolejna część aorty – łuk jest już poza workiem osierdziowym).
Tętnica wieńcowa prawa rozpoczyna się w prawej zatoce aorty. Jej główne rozgałęzienia to: gałąź międzykomorowa tylna prawej tętnicy wieńcowej, gałąź brzeżna prawa. Początek niepodzielony tętnicy wieńcowej prawej jest dłuższy od niepodzielonego tętnicy wieńcowej lewej. Tętnica wieńcowa prawa razem z jej gałęziami zaopatruje:

• prawy przedsionek,
  
• prawą komorę,
  
• część powierzchni przeponowej komory lewej,
  
• mięsień brodawkowaty tylny komory lewej,
  
• mięsień brodawkowaty tylny i przegrodowy komory prawej,
  
• 1/3 tylna przegrody międzykomorowej,
  
• układ przewodzący serca z wyjątkiem gałęzi przedniej i lewej odnogi pęczka Hisa.
  

Wzdłuż gałęzi międzykomorowej tylnej tętnicy wieńcowej prawej biegnie żyła średnia serca i uchodzi do zatoki wieńcowej. Wzdłuż tętnicy wieńcowej prawej biegnie także żyła mała, która uchodzi do zatoki wieńcowej.
Tętnica wieńcowa lewa rozpoczyna się w lewej zatoce aorty. Krótki pień (1 cm) dzieli się na gałąź międzykomorową przednią i gałąź okalającą (od niej odchodzi gałąź brzeżna lewa). Zakres zaopatrzenia tętnicy wieńcowej lewej:

• lewy przedsionek,
  
• lewa komora,
  
• część przednia ściany prawej komory,
  
• 2/3 przednie przegrody międzykomorowej,
  
• mięsień brodawkowaty przedni prawej komory,
  
• mięsień brodawkowaty przedni lewej komory,
  
• gałąź przednia i przegrodowa lewej odnogi pęczka przedsionkowo-komorowego (Hisa).
  

Żyła wielka serca biegnie wzdłuż gałęzi międzykomorowej przedniej tętnicy wieńcowej lewej i uchodzi do zatoki wieńcowej.

Praca serca

Cykl pracy serca:

1. skurcz przedsionków : 0,15 sek.
   
2. skurcz komór : 0,30 sek.
   
3. pauza (cisza elektryczna) : 0,40 sek.

___
Wady serca, naczynia z niego wychodzące i wchodzące pojawią się w innym artykule. W tej notatce prawdopodobnie jednak poszerzę informacje o pracy serca.
Na podstawie: Andrzej Skawina, Klatka piersiowa; Anatomia Nettera do kolorowania; Atlas Nettera